Mindfulness dla dzieci? Co to i po co?

W dzisiejszym szybkim tempie życia, pełnym rozproszenia i stresu, coraz większą popularnością cieszy się mindfulness, znany jako trening uważności. Początkowo był kierowany głównie do dorosłych potrzebujących odpoczynku i spokoju, obecnie staje się coraz bardziej popularny również w kontekście najmłodszych. Mindfulness dla dzieci? Co to i po co? W artykule przedstawiamy najważniejsze aspekty tego „tajemniczego” tematu, zapraszamy do lektury!

Definicja mindfulness, czyli uważności

Mindfulness to najprościej mówiąc uważność, czyli stan świadomego przyjmowania doświadczeń bez oceniania. Jest to umiejętność skupienia się na chwili obecnej oraz akceptacja własnych myśli i emocji. Bycie tu i teraz, bez rozproszeń i zbytniej oceny ma działanie terapeutyczne, poprawia funkcjonowanie mózgu i obniża poziom stresu. Ta metoda pracy z dzieckiem opiera się na ćwiczeniu umysłu np. medytacji czy kontroli oddechu, a kluczem do osiągnięcia korzyści jest regularność. Należy pozwolić dziecku „zauważać” świat zewnętrzny i wewnętrzny za pomocą wszystkich zmysłów.

Praktyka uważności – kiedy zacząć?

Kiedy dorośli porządkują czas dzielą go na trzy części – przeszłość, teraźniejszość i przyszłość. Przy czym głównie skupiają się na przeszłości – rozpamiętując ją oraz na przyszłości – planując. Rzadko zatrzymują się i myślą, o tym co jest tu i teraz. Z dziećmi jest inaczej, maluszki są pochłonięte tym co robią w danym momencie – zabawą, czytaniem czy rysowaniem, są skupione na danym bodźcu i aktywności. Dlatego tak ważne jest, aby już od najmłodszych lat wprowadzać dzieciom techniki uważności, dzięki czemu teraźniejszość nie zacznie im umykać. Praktykowanie mindfulness od wieku przedszkolnego i wczesnoszkolnego (5-7 r.ż.) pozwoli dzieciom wydłużać koncentrację uwagi i radzić sobie z wyzwaniami w kontaktach społecznych. Co więcej kiedy młody człowiek wejdzie w okres dojrzewania nie będzie tak bardzo przytłoczony zmianami emocjonalnymi i hormonalnymi.

Trening uważności u dzieci 

Ćwiczenie uważności u dzieci opiera się na prostych i dostosowanych do ich wieku technikach, które mają na celu rozwinięcie świadomości, koncentracji i umiejętności radzenia sobie z emocjami. Może to być np. czytanie książeczek i zadawanie pytań o ich treść, rozwiązywanie łamigłówek, zabawa w naśladowanie, gry sensoryczne, ruchowe medytacje, prowadzenie dziennika uważności, dostrzeganie bicia serca czy słuchanie szumu morza. Warto także zachęcać dziecko do dostrzegania struktur, zapachów, smaków otaczających przedmiotów, dobrym pomysłem są afirmacje i relaksująca muzyka. Ćwiczenia muszą być dostosowane do możliwości maluszka – siedzenie bez ruchu, gdy dziecko rozpiera energia mija się z celem! Oto kilka kluczowych aspektów przy treningu uważności u najmłodszych:

• Oddech, czyli podstawowy element treningu uważności

Dzieci uczą się skupiać na oddechu i obserwować go, zwracając uwagę na wdechy i wydechy. To pomaga im uspokoić umysł i zwiększyć świadomość własnego ciała.

• Obserwacja zmysłów 

Maluchy są zachęcane do zwracania uwagi na swoje zmysły i doświadczanie otaczającego ich świata bez pochopnych ocen. Mogą nauczyć się doceniać smaki, zapachy, dźwięki i dotyk w pełni, co prowadzi do większej obecności w danej chwili.

• Akceptacja emocji

Trening uważności pokazuje, że emocje są naturalne i że można je zaakceptować, zamiast się nimi przejmować. Dzieci uczą się rozpoznawać i nazywać emocje oraz obserwować je z dala, bez natychmiastowej reakcji.

• Ćwiczenia koncentracji

Poprzez różnego rodzaju ćwiczenia, takie jak skupienie uwagi na jednym zadaniu czy obiekcie, dzieci uczą się koncentracji na tu i teraz. To umiejętność, która może być przydatna zarówno w szkole, jak i w codziennym życiu.

• Refleksja i medytacja

Trening uważności u dzieci często obejmuje momenty cichej refleksji i krótkich sesji medytacyjnych. Najmłodsi uczą się uspokajać umysł, a regularna praktyka pozwala dzieciom rozwijać wewnętrzną równowagę.

• Uważność w codziennym życiu

Trening uważności nie ogranicza się tylko do specjalnych sesji. Ważne jest również wprowadzenie uważności do codziennego życia, może to obejmować chwile skupienia podczas jedzenia, mycia zębów, spacerów czy nawet wykonywania domowych obowiązków. Docenianie małych rzeczy i czynności pozwala optymistycznie kroczyć przez życie.

Korzyści praktykowania uważności u dzieci

Kiedy dzieci są przytłoczone ilością informacji, emocji i wymagań zaczynają być marudne i poddenerwowane. Przekłada się to na ich rozwój – mają problemy z koncentracją i przejawiają agresywne zachowania. Trening uważności może przynieść im wiele korzyści zarówno w sferze emocjonalnej, jak i poznawczej.

• Redukcja stresu – mindfulness pozwala zrelaksować się, uspokoić umysł i zmniejszyć poziom stresu.
• Regulacja emocji – dzieciaki potrafią rozpoznawać swoje emocje, akceptować je i radzić sobie z nimi w „zdrowy” sposób.
• Poprawa koncentracji i skupienia – regularna praktyka uważności pomaga dzieciom rozwijać zdolność skupienia i koncentracji, co przekłada się na lepsze wyniki szkolne i efektywność w wykonywaniu zadań.
• Zwiększenie świadomości – trening uważności rozwija świadomość siebie i otaczającego świata. Dzieci stają się bardziej spostrzegawcze, zauważają drobne szczegóły i uczą się doceniać piękno w codziennym życiu. 
• Poznanie siebie – najmłodsi rozumieją swoje odczucia, co więcej dostrzegają własne potrzeby, możliwości i stany fizjologiczne, dzięki czemu mogą żyć w zgodzie ze swoją naturą. 
• Relaks – najmłodsi mogą osiągnąć stan relaksu skupiając się na danej chwili, dzięki czemu w życiu dorosłym będą mogli wykorzystać umiejętność „odstawienia na bok” obowiązków i zmartwień, aby odpocząć.
• Zwiększona kreatywność i niezależność – dzięki umiejętności dostrzegania teraźniejszości maluchy swobodnie wykonują zadania, mają wiele pomysłów i radzą sobie z problemami.
• Pozytywne nastawienie wobec innych i otaczającego świata – dzięki ćwiczeniom uważności u dzieci obniża się poziomu lęku i wskaźnik wrogości.

Biorąc pod uwagę wszystkie wymienione aspekty należy podkreślić, że trening uważności staje się ważnym narzędziem do wspierania rozwoju dzieci, pomaga im budować zdrową równowagę psychiczną i emocjonalną. Dzieci, które regularnie praktykują uważność, mogą lepiej radzić sobie ze stresem, koncentrować się na nauce i rozwiązywać problemy z większą elastycznością. Wprowadzenie mindfulness do życia dzieci może przynieść długotrwałe korzyści, które będą miały pozytywny wpływ na ich rozwój.

Rodziców, których dzieciaczki zmagają się z stresem i lękami, zachęcamy do przeczytania artykułu: „Jak oswajać dziecięce lęki?”.

Jeśli planujesz wakacje ze swoja pociechą, koniecznie przeczytaj nasz artykuł "wakacje z dziećmi -  jak się przygotować". 

Serdecznie zachęcamy do odwiedzenia naszego kanału YouTube!