„Skąd się biorą dzieci?” Jak wytłumaczyć pociechom w różnym wieku?
Dziecko jest istotą ciekawą świata, a rodzice (prędzej czy później) będą musieli zmierzyć się z odpowiedzią na pytanie: „Skąd się biorą dzieci?”. To, co malec usłyszy będzie miało duży wpływ na kształtowanie jego myślenia o seksualności, dlatego ważne jest, aby dorośli byli przygotowani do takiej rozmowy. Jak dostosować odpowiedź na pytanie „Skąd się biorą dzieci?” do wieku pociechy? Koniecznie przeczytajcie artykuł do końca.
Przełamanie tabu!
Zdarza się, że dorośli wstydzą się własnych uczuć, a przy rozmowach o seksie towarzyszy im niepewność, nerwowość i konsternacja. Dlaczego tak się dzieje? Najpewniej w dzieciństwie rozmowy o cielesności były dla nich zakazane. Początkowo to rodzice mają największy wpływ na kształtowanie poglądów dzieci, więc nie warto na nie przenosić swoich uprzedzeń i skrępowania. Po usłyszeniu pytania: „Skąd się biorą dzieci?” opiekunowie nie wiedzą co powiedzieć, unikają tematu używając powszechnej odpowiedzi: „Dowiesz się jak będziesz duży”. Czy to dobra metoda? Zdecydowanie nie! Wzbudzi to ciekawość i dziecko zacznie szukać odpowiedzi gdzie indziej, jednocześnie oddalając się od mamy i taty. Jeżeli rodzicom uda się wygrać z zawstydzeniem i przekazać wiedzę na temat poczęcia – otwarcie i szczerze (dostosowując ją do wieku malca), wtedy tabu zostanie przełamane.
Kiedy zacząć rozmawiać z maluchem o poczęciu?
Jeżeli pytanie „Skąd się biorą dzieci?” paraliżuje dorosłego – nie warto na nie czekać i najlepiej samemu zainicjować rozmowę już z 2-3-letnim maluszkiem. Edukacja seksualna jest ważnym elementem prawidłowego rozwoju, dlatego należy rozpocząć ją już od najmłodszych lat. Wiedza przekazana dziecku musi być zgodna z prawdą (odpadają bajki o bocianie i kapuście) oraz dostosowana do zdolności percepcyjnych – rozmowa nie może być jednorazowym incydentem! Wprowadzenie 3-latka w podstawowe zagadnienia zbuduje grunt i pomoże w przyszłości przekazywać coraz to więcej szczegółów o prokreacji. Na każdym etapie będzie coraz łatwiej :)
Kilkulatek interesujący się seksualną sferą życia? Nie ma powodów do niepokoju! Przedszkolaki poznają swoje ciało, często rozbierają się przed innymi dziećmi – jest to naturalny etap rozwoju. Gdy dorośli zdecydują się poczekać aż malec sam zada pytanie – nie mogą wprowadzać dyskomfortu, ani odsyłać dziecka do drugiego rodzica. Pytania w głowach dzieci rodzą się z ciekawości i spontanicznie, warto traktować je jako szansę na rozpoczęcie edukacji seksualnej – tłumaczyć różnice między kobietą a mężczyzną, nazywać narządy płciowe. Każde dziecko jest inne i w różnym wieku zaciekawi je temat seksualności. Niezależnie od tego seks nie może kojarzyć mu się z czymś bolesnym i złym, dobrze jest tłumaczyć go jako formę okazywania miłości i bliskości osób dorosłych.
Pomocne w przeprowadzeniu pierwszych rozmów na temat seksu może być nawiązywanie do otaczającego świata i spontanicznych sytuacji. Kiedy podczas spaceru spotka się kopulujące psiaki – można wytłumaczyć dzieciom, skąd się biorą szczeniaki. A może podczas oglądania telewizji padło słowo „seks”? Warto zapytać, czy dziecko zna to słowo i opowiedzieć o relacjach seksualnych łączących ludzi. Gdy malec zauważył pampersy w sklepie – jest to dobry moment, aby wspomnieć, że nowonarodzone dzieci po wydostaniu się z brzucha mamy muszą nosić pieluszki. Okazją do rozpoczęcia rozmowy na temat tego, skąd się biorą dzieci jest ciąża w bliskiej rodzinie – obserwacja rosnącego brzuszka spowoduje zaostrzoną ciekawość dziecka.
Jak rozmawiać z dzieckiem?
Niezależnie od tematu – z dziećmi należy rozmawiać szczerze i bez skrępowania. Sprawy intymne są ważne i „normalne”, a świadomość seksualna zaczyna się od wiedzy – malec musi czuć, że rodzic chce mu wytłumaczyć skąd się wziął. Dla najmłodszych pomocne może być czytanie książeczek o budowie ludzkiego ciała i narodzinach, a wśród starszych – oglądanie filmów, w których pojawiają się intymne sceny, które będą podstawą do ich omówienia. Informacje trzeba dozować w zależności od wieku, dojrzałości emocjonalnej i możliwości poznawczych.
Wiek ma znaczenie! Co powinien wiedzieć:
- 2-4-latek
Kiedy 3-latek zapyta „Skąd się bierze dzidziuś?” nie chce wiedzieć czym jest seks. Należy odpowiedzieć dokładnie na zadane pytanie – dzieci biorą się z miłości rodziców – rosną przez 9 miesięcy w brzuchu, następnie wychodzą przez dziurkę w ciele mamusi, a tata przywozi dzidziusia ze szpitala. Dziecku w tym wieku trudno wyobrazić sobie, jak niemowlę rozwija się w ciele mamy. Dodatkowo nie rozumie metafor (dlatego „o kwiatkach i pyłku” nie może być mowy). Odpowiedź powinna być ogólna – rodzic musi trzymać się faktów i okazać gotowość do rozmowy. Warto mieć na uwadze, że już w tym wieku dzieci zaczną interesować się płcią i będą chciały oglądać swoje narządy intymne.
- 5-6-latek
Dobrą strategią w odpowiedzi na pytanie „Skąd się biorą dzieci” będzie wytłumaczenie, że mężczyźni mają plemniki, a kobiety komórki jajowe, które po połączeniu tworzą dziecko. W pokazaniu różnic obu płci mogą być pomocne książeczki obrazujące ludzkie ciało. Przedszkolaki często bawią się w dom, a ich lalki imitują posiadanie dzieci. Na tym etapie zrozumiałe dla nich jest, że dziecko „pochodzi z brzucha mamy”, ale nie interesują się tym, jak się tam znalazło. Już kilkulatkom należy tłumaczyć, że ich ciało należy do nich i nikt inny nie może go dotykać (z wyjątkiem np. wizyty u lekarza lub pomocy rodziców w kąpieli).
- 7-8-latek
Uczniowie będą zadawać więcej pytań, będą ciekawi, skąd dziecko bierze się w brzuchu mamy i jak się stamtąd wydostaje, a także jak przebiega ciąża i narodziny. Warto używać poprawnych nazw narządów płciowych (np. pochwa, penis) i prostego opisu prokreacji. Rodzic w dalszym ciągu powinien trzymać się faktów i naturalnie odpowiadać na zadane pytania, że dorośli, którzy się kochają uprawiają przyjemny seks, okazują sobie w ten sposób bliskość i podczas zbliżenia kobieta może zajść w ciążę. Mężczyzna ma penisa, wprowadza nim do ciała kobiety nasienie z plemnikami, a kiedy plemniki połączą się komórką jajową – powstanie zarodek, z którego będzie rozwijać się dziecko.
- 9-10-latek
Dziecko już wie skąd się wzięło i jak znalazło się w brzuchu mamy, dlatego może zadawać coraz to bardziej skomplikowane pytania: „Kiedy penis dostaje się do pochwy?”, „Jak plemnik łączy się z komórką jajową?”, „Dlaczego nie z każdego zbliżenia powstaje zarodek?”. Już niedługo na lekcjach przyrody będzie się ono uczyć o poczęciu nowego życia, dlatego w dużej mierze to właśnie od rodziców zależy, czy tematyka tych zajęć wprowadzi je w zawstydzenie lub zagubienie.
- 11-13-latek
W tym wieku, w ciele zachodzi dużo zmian: rosną piersi, pojawia się owłosienie w miejscach intymnych czy wzmożona potliwość. Uczniowie wiedzą już, że kobiety miesiączkują i łączą ten fakt z posiadaniem potomstwa. Rodzi to wiele wątpliwości, często pojawia się strach, dlatego otwartość rodziców może pomóc nastolatkom uniknąć skrępowania w zadawaniu pytań, co dzieje się z ich ciałem. Na tym etapie ważne jest, aby przekazać dzieciom, że związek to bliska relacja wzajemnie szanujących się osób.
- 14-18-latek
Rodzice, którym udało się poruszać temat seksualności z młodszymi dziećmi powinni wrócić do rozmowy, gdy te będą w okresie dojrzewania. Natomiast ci, którzy zaniedbali wprowadzenie w temat – muszą odpowiedzialnie przygotować się do przeprowadzenia takiej rozmowy z nastoletnimi pociechami. Niestety, ale wychowanie do życia w rodzinie nie będzie wystarczające, aby zrozumieć czym jest seks. Dojrzewający nastolatkowie są zagubieni – nie wiedzą, co dzieje się z ich ciałem, szukają pomocy w niesprawdzonych źródłach. Jak rodzic ma przekazać dojrzewającemu dziecku wiedzę o cyklu miesiączkowym, chorobach przenoszonych drogą płciową czy antykoncepcji? Czy nastolatek wie, czym jest błona dziewicza, jak przebiega zapłodnienie, dlaczego ma nocne polucje? Seksualność człowieka dotyczy każdego, dlatego nie ma miejsca na wstyd. Rozmowa z nastolatkiem o prawdopodobieństwie ciąży, świadomej decyzji rozpoczęcia życia seksualnego – nie może zostać zignorowana, a wizyta u sprawdzonego ginekologa z córką będzie dobrym pomysłem. Przechwalanie rówieśników (o rozpoczęciu życia seksualnego) czy nierealistyczne, erotyczne sceny prezentowane w filmach mogą wywoływać presję społeczną. Natomiast ignorowanie tematu seksu przez rodziców – może spowodować, że nastolatek nie będzie świadomy konsekwencji lub będzie się bał cielesności. Rodzice muszą zapewnić wsparcie, a w szczerej rozmowie podkreślać słowa takie jak: odpowiedzialność, szacunek, miłość. To oni mają wpływ na to, jak ich dziecko będzie postrzegać intymność.
Ważne podczas rozmowy o tym, skąd się biorą dzieci:
- Nie wolno unikać tego tematu!
- Należy mówić konkretnie, wypowiedź musi być dostosowana do wieku dziecka.
- Rodzicom powinno zależeć na budowaniu poczucia bezpieczeństwa swoich pociech.
- Temat nie jest zabawny – nie należy wybuchać śmiechem ani zawstydzać dzieci.
- Warto mówić o fizycznej, ale też emocjonalnej stronie życia intymnego.
- Trzeba używać poprawnej terminologii narządów płciowych.
- Nie będzie to jednorazowe doświadczenie – wraz z wiekiem dziecka należy tłumaczyć temat coraz bardziej szczegółowo.
Jeżeli rodzicom ciężko jest rozpocząć rozmowę – mogą zwrócić się do seksuologa lub pedagoga, który podczas wizyty pomoże przełamać tabu, a także zaproponuje kompetentne filmy i książki. To, jak dorośli wytłumaczą młodszym pokoleniom, skąd się biorą dzieci, będzie rzutowało na ich przyszłość. Przedstawienie aktu zapłodnienia w złym świetle może spowodować, że ciąża będzie wydawała się straszna, a seks bolesny. Rozmowa może być trudna dla obu stron, jednak przy zachowaniu bezpiecznej atmosfery i szczerości dziecko bez strachu pozna ważny obszar ludzkiego życia. Intymność dotyczy każdego człowieka i nie może być tematem społecznego tabu, nie może być postrzegana jako wstydliwa i zakazana, dlatego warto wychowywać przyszłe pokolenia w świadomości własnej seksualności – osobistej i społecznej.
Rodzice jako pierwsi będą odpowiadać na pytania dzieci dotyczące intymnych sfer życia, dlatego zachęcamy do przeczytania artykułu: „JAK NAZYWAĆ INTYMNE CZĘŚCI CIAŁA DZIECKA?”.