Co dziecko może myśleć będąc w brzuchu mamy?

Od samego początku swojego istnienia – dziecko – jest nierozerwalnie związane z matką przez „unikalną więź”, a jego pierwsze doświadczenia mają miejsce w jej łonie. Wpływ na rozwój malucha już w chwili poczęcia ma także otoczenie zewnętrzne. Wielu badaczy i rodziców zadaje sobie pytanie, co tak naprawdę dzieje się w umyśle nienarodzonego dziecka, i co dziecko może myśleć będąc w brzuchu mamy. Istnieje wiele badań i obserwacji, które pozwalają nam zgłębić tę fascynującą kwestię, jednak czy możemy poznać dokładnie, jakie myśli ma maluszek?

Rozwój płodowy

Wczesne stadium życia dziecka, charakteryzuje się szybkim rozwojem różnych narządów i układów, takich jak np. serce, układ pokarmowy i oddechowy. Także mózg dziecka rozwija się i nabiera kształtu podczas życia płodowego, jednak zdolności poznawcze są ograniczone w porównaniu do późniejszych etapów życia. Nienarodzone dziecko nie posiada takiej świadomości, jaką znamy u dorosłych, czy to więc oznacza, że w jego głowie nie zachodzi proces myślenia? Aby odpowiedzieć na to pytanie należy zastanowić się, gdzie powstają myśli i jak rozwija się mózg płodu.

Gdzie powstają myśli?

Proces powstawania myśli jest złożony i wiąże się z rozwojem mózgu po narodzinach. Myśli powstają w mózgu w wyniku działania różnych struktur i obszarów mózgowych, które pozwalają na przetwarzanie informacji, zapamiętywanie, uczenie się i rozumienie świata wokół. Najprościej ujmując główną aktywnością mózgu jest właśnie myślenie, dodatkowo mózg odpowiada za: 

• planowanie, logiczne rozumowanie i język;
• zapamiętywanie i tworzenie wspomnień;
• kontrolę zachowania, podejmowanie decyzji i rozwiązywanie problemów;
• odczuwanie zmysłów.

Myśli rozwijają się w miarę dojrzewania mózgu dziecka i nabywania doświadczeń. Wczesne lata życia są szczególnie ważne dla kształtowania myślenia u dziecka – stymulujące środowisko, interakcje z innymi ludźmi, zdobywanie wiedzy, nauka przez doświadczenie – wszystko to wpływa na rozwój poznawczy.

Jak rozwija się mózg płodu?

Rozwój mózgu płodu to złożony i fascynujący proces, który zachodzi już od samego początku ciąży. W pierwszych chwilach po zapłodnieniu, tworzy się pierwotny układ nerwowy, mózg formułuje się i powstają połączenia między neuronami. W okresie prenatalnym mózg rozwija się dynamicznie i zaczynają działać narządy zmysłów, dzięki czemu płód jest w stanie reagować na różne bodźce zewnętrzne, takie jak dźwięki, światło czy dotyk – są to jednak raczej automatyczne i proste reakcje. W ciągu tego procesu, który trwa przez całą ciążę, mózg płodu przechodzi przez różne fazy rozwoju, a jego struktura staje się coraz bardziej złożona i zorganizowana. W ostatnich tygodniach ciąży, mózg szybko rośnie, a wszelkie nowe doznania, jak np. dźwięki, wpływają na jego dalszy rozwój i przygotowują dziecko do funkcjonowania poza łonem matki. Po narodzinach rozwój układu nerwowego będzie kontynuowany, a środowisko, w jakim dziecko się znajduje, będzie miało kluczowy wpływ na jego dalsze umiejętności poznawcze i emocjonalne.

Czy nienarodzone dziecko tworzy myśli?

Obecnie nie ma jednoznacznych dowodów naukowych potwierdzających, że płód będący w łonie matki myśli w pełnym tego słowa znaczeniu – nienarodzone dzieci mają ograniczone zdolności myślenia ze względu na nie w pełni dojrzały mózg. Jak wspomnieliśmy rozwój tego narządu jest znacząco uzależniony od bodźców zewnętrznych i środowiskowych w ciągu pierwszych kilku miesięcy życia dziecka. Zdolność do myślenia w całkowitym zakresie intelektualnym (jaką znamy u osób dorosłych) jest związana z refleksją, świadomością i abstrakcyjnym rozumowaniem, i rozwija się dopiero w późniejszym etapie życia dziecka – po narodzinach.

Zaskakujące odczucia, których dziecko jest świadome!

Naukowcy są pewni, co do tego, że dzieci jeszcze przed narodzinami potrafią odbierać różne bodźce z zewnętrznego świata i rodzą się z kompletnym systemem sensorycznym. Zmysł dotyku, smaku, zapachu i słuchu rozwijają się już w trakcie życia płodowego. Czego dziecko jest świadome?

• Jednym z najważniejszych zmysłów u dziecka, który rozwija się już w łonie matki jest słuch. Maluszek odbiera dźwięki z otoczenia (np. bicie serca matki), a nawet głosy i rozmowy z zewnętrz. Badania sugerują, że już przed narodzinami dziecko jest w stanie rozpoznać i wyczuwać różnice między dźwiękami, może poznać głos mamy i muzykę, którą często słyszy. Dźwięki mogą wpływać na rytm serca i ruchy dziecka, co sugeruje, że ma ono pewne pojęcie o swoim otoczeniu akustycznym.
• Kolejnym zmysłem, który odgrywa ważną rolę w życiu prenatalnym, jest dotyk. Dziecko w łonie matki może odczuwać różne formy dotyku, zarówno te pochodzące z wnętrza organizmu matki (np. ruchy jelit), jak i te wynikające z czynności zewnętrznych (np. masowanie brzucha). Dotyk stanowi podstawową formę komunikacji między matką a dzieckiem, a jego przyjemność lub dyskomfort mogą wpływać na stan emocjonalny i fizyczny.
• Innym ważnym aspektem doświadczeń prenatalnych jest odbieranie temperatury. Matka stanowi naturalne środowisko dla dziecka, które jest chronione przed ekstremalnymi zmianami temperatury. Chociaż nie możemy stwierdzić, czy dziecko ma świadomość pojęcia zimna lub ciepła, badania sugerują, że może ono reagować na zmiany temperatury poprzez zmiany aktywności ruchowej czy rytmu serca. Matka, dbając o swój komfort termiczny, tworzy warunki sprzyjające także dla dziecka w brzuchu.
• Maluch w łonie matki może mieć „upodobania kulinarne”! Jak to możliwe? Dzieci wyczuwają, co zjadła mama, ponieważ smak jej dań wpływa na smak płynu owodniowego. Zauważono nawet, że kiedy płyn jest słodki, dzieci o wiele częściej go połykają. 
• Ważne jest także rozważenie wpływu emocji matki na dziecko w jej łonie – mama może przenosić na maluszka swoje emocje, zarówno pozytywne, jak i negatywne. Intensywny stres matki może wpływać na poziom kortyzolu (hormonu stresu) w organizmie dziecka, co potencjalnie może mieć długotrwałe skutki na jego rozwój i zdrowie. Przyszłe mamy powinny się zrelaksować i dużo śmiać, bo kiedy to robią – wydzielają się hormony szczęścia, które udzielają się maluszkowi.

Rozwój myślenia to wieloetapowy, złożony proces i chociaż nie jesteśmy w stanie odczytać dosłownych myśli dziecka będącego w brzuchu matki, jesteśmy świadomi jego zdolności do odbierania bodźców i reagowania na nie. Słysząc dźwięki, czując dotyk i emocje, dziecko w pewien sposób doświadcza świata zewnętrznego, a te wczesne przeżycia w łonie mamy mogą mieć wpływ na rozwój emocjonalny, poznawczy i społeczny dziecka w przyszłości. Dzieci potencjalnie mają podłoże do budowania wzorców myślowych, jednak brakuje im doświadczenia i wspomnień.

Temat rozwoju mózgu i kształtowania się myśli dziecka w trakcie życia płodowego jest wciąż przedmiotem badań. Naukowcy starają się lepiej zrozumieć ten niezwykły okres rozwoju oraz związane z nim konsekwencje budowania bliskości z rodzicami. Ważne jest, aby przyszła mama dbała o siebie podczas ciąży – zdrowy styl życia, odpowiednia dieta i unikanie substancji szkodliwych mogą korzystnie wpłynąć na rozwój mózgu jej dziecka.

Czy wiesz, że maluch w brzuchu mamy może się bawić, a później śnić o tych zabawach? Jeżeli chcesz się dowiedzieć więcej to koniecznie zajrzyj do artykułu: „Co robi dziecko w brzuchu mamy?”.

Przeczytaj nasz poprzedni artykuł na temat taty na porodówce, czyli o roli ojca w trakcie porodu. Odwiedź również nasz kanał na YouTube, na którym odnajdziesz wiele innych ciekawych treści - dla rodziców i dla dzieci :)